- Αττίλας
- (5ος αι. μ.Χ.). Βασιλιάς των Ούννων από το 434 έως το 453. Διαδέχτηκε τον Ρουγίλα και μοιράστηκε την εξουσία έως το 442 με τον αδελφό του Βλέδα, που ο ίδιος σκότωσε. Όταν έμεινε μόνος, ένωσε κάτω από την εξουσία του όλες τις λευκές φυλές των Ούννων και άρχισε τις επιδρομές στην Ευρώπη, υποτάσσοντας όλες τις βόρειες περιοχές της εκτός της Σκανδιναβίας. Την άνοιξη του 451, ενώ ετοιμαζόταν να εισβάλει και στις νότιες περιοχές της Ευρώπης, στράφηκε, αντίθετα από ό,τι έκαναν οι άλλοι βάρβαροι λαοί, προς τη Δύση και εισέβαλε στη Γαλατία, σπέρνοντας την καταστροφή και τον τρόμο. Ο Βαλεντινιανός Γ’ έστειλε εναντίον του τον στρατηγό Αέτιο, που επικεφαλής των ενωμένων ρωμαϊκών και βησιγοτθικών στρατευμάτων κατόρθωσε να νικήσει τους Ούννους στα Καταλαυνικά πεδία, αναγκάζοντας έτσι τον Α. να εγκαταλείψει τη Γαλατία με μεγάλες απώλειες.
Το 452 ο Α. στράφηκε προς την Ιταλία και, αφού πέρασε τις Άλπεις, εισέβαλε στην πεδιάδα του Πάδου. Κατέστρεψε μεταξύ άλλων πόλεων και την Ακυληία, οι κάτοικοι της οποίας κατέφυγαν στις νησίδες της λιμνοθάλασσας και έγιναν έτσι αυτοί οι πρώτοι οικιστές της Βενετίας. Από τον ποταμό Μίντσιο, όπου είχε στρατοπεδεύσει, ετοιμαζόταν να επιτεθεί εναντίον της Ρώμης, όταν ο αυτοκράτορας του έστειλε πρεσβεία, στην οποία συμμετείχε ο πάπας Λέων Α’. Σύμφωνα με μια παράδοση, που δεν στηρίζεται σε ιστορικές μαρτυρίες, φαίνεται ότι μόνο η ηθική επιβολή του πάπα παρακίνησε τον Α. να μην πειράξει τη Ρώμη και να ξαναπεράσει τις Άλπεις. Στην επιδρομή του 447-448, που ήταν η φοβερότερη απο όλες, λέγεται ότι έφτασε έως τις Θερμοπύλες, αλλά αυτό θεωρείται απίθανο, λόγω της μεγάλης απόστασης. Πέθανε το 453 από συνωμοσία, όπως πιθανολογείται.
Ο Α. υπήρξε ο ευφυέστερος και ο πιο φιλόδοξος από τους βάρβαρους ηγεμόνες της εποχής του. Το πραγματικό του όνομα δεν είναι γνωστό· το όνομα Α. του το έδωσαν οι αρχαίοι Γερμανοί και μάλλον σημαίνει πατερούλης. Το όνομά του συνδέεται με μια φήμη αγριότητας. Φαίνεται ότι ο ίδιος καυχιόταν ότι όπου περνούσε το άλογό του δεν φύτρωνε πια χορτάρι. Για τον λόγο αυτό του έδωσαν το παρωνύμιο μάστιγα του Θεού. Γύρω από την προσωπικότητα του Α. δημιουργήθηκαν πολλοί θρύλοι. Μεταξύ άλλων και ο θρύλος που αποδίδει σε αυτόν το μαρτύριο της αγίας Ούρσουλας και των 11.000 παρθένων της Κολωνίας.
«Ο πάπας Λέων Α’ σταματά τον Αττίλα», τμήμα τοιχογραφίας του Ραφαήλ (Αίθουσα του Ηλιοδώρου, Βατικανό· φωτ. Mandel).
Dictionary of Greek. 2013.